Boş Şehir

9 Kasım'da Küçük Tiyatro'da izledim.. Diyarbakır Devlet Tiyatrosu'nun oyunu.. Ankara'ya turneye gelince benim de tercihim oldu.. Daha önce hiçbir oyununu izlemediğimiz Makedon yazar Deyan Dukovski'nin kaleme aldığı oyunu Bilge Emin çevirmiş,Nesimi Kaygusuz yönetmiş..

Hakan Latifoğlu ve Mustafa Murat Latifoğlu da iki kişilik oyuncu kadrosunu üstlenmiş.. Oyunda da iki kardeş anlatıldığı için iki kardeşin(yoksa kuzen mi)rol alması ilginç olmuş.. Bir perdelik oyun,dünyadaki savaş atmosferinin sanatçıları,yazarları nasıl etkilediğinin bir örneği..

Dünyanın herhangi bir bölgesinde geçebilir aslında anlatılan.. Asker de olsalar nihayetinde insan olan bireyler için savaş dışında da düşündükleri şeyler vardır.. Kadınlar,aileleri,eğlenmek,hayatın kendisi ve kendileri,kendi hayatları elbette.. Bunu konuştukları,döğüştükleri,eğlendikleri ama bu arada savaşını tam ortasında olduklarını da hiç unut/a/madıkları bir oyundu..

Kendi adıma seçimimden memnun kaldım.. Bu hafta sonu yine savaş konulu bir oyun izleyeceğim.. Bu kez İstanbul Devlet Tiyatrosu'nun bir turne oyunu.. Ebedi Barış.. Ondan sonra üçüncü bir savaş konulu oyun izleyebilir miyim,bilmiyorum,sanmıyorum..

Zorba

Kazancakis'in ünlü eseri.. Ama ondan önce müteveffa Anthony Quinn'in ünlü performansını izlediğimiz filmi hatırlıyorum.. Kitabı sonra okumuştum..

Şimdi de bale olarak izledim.. Hem de nadir çıkan bir fırsatı yakalayarak.. DOB'da matine..

Keşke bunu daha sık yapsalar.. Bizim gibi gece gelme imkanı çok zor olanlar için ne büyük nimet olurdu.. Üstelik tıklım tıklım dolu bir salon, seyircinin de buna ne kadar rağbet ettiğini gösteriyor..

Sahneleme güzeldi.. Zaten nasıl kötü olabilir ki.. Şiirde söylendiği gibi.. "Çiçekli bir sahnedeki kelebekleri" seyrettik.. İki saat süresince..

Bir yandan da bildiğimiz eserin sahnede dansla,müzikle,koroyla yorumlanışını.. Koro çok iyi düşünülmüştü..

Sözleri hiç anlamasak da Marina'nın kara yazgısını,John'un içinde yaşadığı köydeki yabancılığını,Madam Hortans'ın yaşlılığın zavallılığındaki çaresizliğini,Zorba'nın hayat karşısındaki hep güçlü,dirençli duruşunu,köylülerin acımasız yaşam koşullarında acımasız olmak durumunda oluşlarını dans ve müziğin yanı sıra koroyla daha da hissedilir kılmışlar sahneye koyanlar.... İki perdelik oyun Madam Hortans.John,Marina.Manoli,Zorba'nın üzerinde yoğunlaşıyordu.. Özellikle John ve Zorba'nın..

Sergiledikleri performanstan gömleklerinin sırtlarına,saçlarının terli alınlarına nasıl yapıştığını takdirle izledik.. Bunca yorgunluklarını alkışla,bravolarla,ıslıklarla ödüllendiren seyircilerini de tam dört kez bis yaparak karşılıksız bırakmadılar.. Koca bir salon dolusu insan için keyifli iki saatti..

Emeği geçenlerin cümlesine yürekten teşekkürler..

Öteki

Tiyatro sezonu açıldı.. Benim için de.. Fazla biletleri olan Sercan ve zarif Ayşenur'un daveti ile hafta sonu Cüneyt Gökçer'de izledik..

Öteki'yi.. Ayşegül Çelik yazmış.İsmet Numanoğlu yönetmiş.. Gürkan Çakıcı müzikleri üstlenmiş.. Beğendik,etkileyiciydi.. Özge Şenol kostüm ve dekoru.. Öteki'nin dışında ben kostümüm diye bağırıyordu.. Biraz özenti geldi bana açıkçası..

Oldukça uzun olan(iki saat kırk beş dakika) iki perdelik oyunda arada çıkanlar olması seyircinin biraz sıkıldığının göstergesi miydi, bilmem.. Ama bazı sahnelerin tekrar gözden geçirilmesinin yararlı olacağını düşünenlerdeniz.. Çok da gerekli olmayan bazı sahneler,bölümler çıkartılabilir.. Daha da derli toplu bir oyun olur hatta..

Konuya gelince..Biraz Frankeştein biraz Makbeth biraz Boş Beşik biraz Tepegöz esinlenmeleriyle biraz da günümüzün birbirine yabancılaşmış toplumlarında içlerinden olmayana karşı yok etme refleksinin harmanlandığı bir oyun izledik.. Çocuk sahibi olamayan bir ailenin erkeği Makbeth'in cadılarından yardım ister.Ceset parçalarından bir bütün yaratılır,canlandırılır.. Ama bir yaratık,"öteki"dir bu.. Adam ve kadın onu çok sever ama diğerlerinden sürekli esirgerler.. Sonunda kadın onu korumak isterken öldürülür..

Vicdan azabıyla çıldıracak gibi olan adam ve "öteki" orayı terk ederler,gittikleri yeni yerde kör bir avukat gençle tanışmaları hayatlarını çok etkileyecektir.. Oyundan en çok hatırlayacağım replik,"öteki"nin karşılaştığı herkese ilk olarak söylediği "Korkma,benim !" idi.. Yekdiğerine korkuyla,ürkerek ya da tiksintiyle bakan insanoğlunun birbirine nasıl davranması gerektiği mesajı veriliyordu oyunda ya da ben öyle anladım..

The Long Hot Summer and Finally Autumn

Ne sıcak bir yazdı.. Dışarısı alev alev yanarken evlerin serinliğine sığındığımız.. Gün içinde yapılması zorunlu işlerimizi bir an evvel halledip kendimizi serin ve gölgeli bir yere,eve attığımız, Buna rağmen her biri bir ay süren iki kursla dolu dolu geçirdiğimiz.. Yeni ve güzel şeyler öğrendiğimiz.. Yeni ve güzel insanlar tanıdığımız.. En güzeli de işine âşık,yıllar geçse de işine,mesleğine olan ilgisi,heyecanı,çalışma şevki eksilmeyen insanları tanıyıp bizim de yaşama ve çalışma şevkimizin daha bir can bulması oldu.. Sonunda yaz bitti,sarı yazla birlikte okul dönemi başladı.. Kitap okuma konusunda bir farklılık olmadı elbette.. Yine okumaya devam.. Birçok kitap okudum..

Aklımda en çok kalan Cahit Sıtkı Tarancı'nın can arkadaşı Ziya Osman Saba'ya yazdığı mektuplardan oluşan "Ziya'ya Mektuplar " oldu..

Şair olarak doğmuş bir insanın iç dünyasının kapılarını açtığı satırları kimi kez içim yanarak okudum..

Bir de Ahmet Arif'in Leyla Erbil'e yazdığı mektupların toplandığı "Leylim Leylim "den söz etmem lazım.. Hem iki insan arasında akıp giden müthiş elektriği hem bir dönemin satır aralarını hem de insan olmanın ne zor bir sanat olduğunu yine üzülerek okudum.. Şimdilerde ise elimde Füruzan'ın "Kırk Yedi'liler" romanı var..

İç acıtmaya devam.. Başlıktaki ukalalık bu yaz katıldığım İngilizce kursundan mülhem..

Karne,Şerife,Arife,Bayram

Bu yıl okulların son günü ile yaklaşan kurban bayramının şerifesi çakıştı.. Yarın arife,öbür gün bayram..

Öğrenciler için,tabii bizim için de,çifte bayram..

Kutlu,kazasız,mutlu bir bayram olsun..

Okuma Saati

Okuyup bitirdiğim kitapların dökümü: Refik Halit Karay'dan Çete, Sevgi Soysal'dan Yenişehir'de Bir Öğle Vakti, Nazım Hikmet'ten Hikayeler, Orhan Hançerlioğlu'ndan Yedinci Gün ve Bordamıza Vuran Deniz adlı uzun hikayeler.. Şimdi de Kemal Tahir'in Zehra'nın Defteri adlı hikaye kitabını bitirmek üzereyim..

Önce Çete'den başlayayım.. Refik Halit'in sürgün bulunduğu 15 yıl süresince iyice gözlemlediği Hatay coğrafyasını;işgale direniş,Kuvayı Milliyeciler,düşmana karşı yöre Türklerinin kararlı ve inançlı mücadelesine eklediği bir aşk hikayesiyle birlikte anlattığı,yazarın bütün eserleri gibi çok sürükleyici kısa roman.. Keyifle okudum..

1950'de filmi de çekilmiş,bilmiyordum.. Rus prensesi Nina'yı Neriman Köksal oynamış.. Bulabilirsem izlemek isterim..

Sevgi Soysal'ın Yenişehir'de Bir Öğle Vakti adlı uzun hikayesi farklı bir kurgu ile bir sokakta tesadüfen biraraya gelen insanların her birinin gözünden bir kavağın yıkılışını,esprili bazen iğneli bir dille anlatıyor.. Aslında daha önce okumuştum.. Tekrar okumuş oldum.. Yine keyifle..

Nazım Hikmet'in Hikayeler'i birçok kısa hikayenin biraraya getirildiği bir kitap.. Sanırım o dönem birçok dergi ve gazeteye yazdığı,belki para kazanma zorunluluğunun ağır bastığı,çok basit konulu, hemen birkaç dakikada okunabilecek kısacık hikayeler bunlar.. Yazarın konu bulmakta ve kolaycacık yazmakta ne kadar mahir olduğunu göstermesi bakımından ilginç bir okumaydı..

Daha önce okumadığım yazarlardan biri Orhan Hançerlioğlu.. Yedinci Gün,kitaptaki iki uzun hikayeden biri.. Bir kamu kurumunun genel müdürünün bir gün müsteşarla kavga ederek,işini,evini,yaşadığı şehri terk edip İstanbul'da yeni bir hayata adım atışının hikayesi.. Okurken aklımdan geçen hep şu oldu: Yazarın da içinden geçen bir şey miydi acaba;bir gün her şeyi arkada bırakıp hayatının akışını bambaşka bir yönde sürdürmek? Kimbilir?.. Kitaptaki diğer uzun hikaye Bordamıza Vuran Deniz,farklı bir kurgulamanın örneği olarak ilgiyle okutuyor kendini.. Antep'ten İstanbul'a göçen bir adamın karısının,dört oğlunun,torunlarının;içine bol bol miras kavgalarının,açgözlülüğün,hayata yenilmişliğin karıştığı buruk bir öykü..

Şimdi de Kemal Tahir'in Hikayeler'ini okuyorum.. Kemal Tahir'in bildiğim üslubu burada da kendini gösteriyor.. İnsana,hayata,olaylara bakışı.. Romanlarını ikişer kez okumuştum ama hikayelerini okuma fırsatım olmamıştı.. Romanlarında daha başarılı olduğunu görmüş oldum.. Gelsin yeni kitaplar..

Mansfield Park

Son okuduğum kitap.. Jane Austen'ın.. Biraz da farklı bir dünya olsun diye elime aldım.. Su gibi aktı gitti..

İnsanın her çağda hiç değişmediğinin örneği gibi de okunabilir,yitip giden güzel değerlerin ardından ağıt gibi de.. Yoksul ama onurlu,duygulu,gururlu olanlar ve iyiden haktan yana görünüp aslında sadece kendi çıkarını gözetip kollayanlar..

İyi bir aile babası olarak ailesinin bütün sorumluluklarını dikkatle yerine getirmenin yanında yakınlarını da koruyup gözetenlerin yanında, Kendi ailesinin sorumluluklarına tamamen duyarsız olup kendi bencilliği içinde yaşayanlar.. Ve bütün bunlar 200 yıl öncesinin yaşantılarında.. Ya günümüzde..

Ödenmeyecek,Ödemiyoruz

Dario Fo'nun oyunu.. Eskişehir Belerdiyesi oyuncularının geleneksel Ankara turnesi için bu sene seçilen oyun bu olmuş.. Her yıl merakla beklediğim Eskişehir oyunlarını hafta sonu gidip izledim..

Genelde Küçük Tiyatro'ya gelirlerdi.. Bu yıl Şinasi Sahnesi'ne alınmışlar.. Biraz uzun bir yürüyüş ama değer umarım,hem de Çankaya Belediyesi'nin Çağdaş Sanatlar Merkezi yol üstünde,sergileri izleme imkanı da olur,dedim.. Öyle de yaptım.. Giderken önce TESK'in küçük resim galerisine uğrayıp amatör ressamların resim ve kat'ı sergisini gezdim.. Oradan Çağdaş Sanatlar Merkezi'ne geçtim.. Selçuk Demirel'in karikatür sergisini geçen hafta, Çehov Makinesi'ni izlemeye gittiğimde gezmiştim.. Diğer sergiler kuruluyordu.. Hasan Sarın'ın çok etkileyici ama insanı çok da rahatsız edip düşündüren sergisini gezdim.. Cumhuriyet Gazetesi'nin 100 yılına ait kolaj sergisini tiyatro dönüşüne bırakıp,salona geçtim..

Füsun Demirel'in dilimize çevirdiği oyunu Burcu Tutkun Turan yönetmiş..

Küçük bir oyuncu kadrosu ile bir durum komedisi sundular bize..

Zaten bunun için kendileri de üç ayrı rolde ikide bir sahneye çıkan oyuncuya takılıp, kendileriyle dalga geçtiler..

İtalya'daki işçiler ve ailelerinin yaşadığı yoksulluk ve bununla nasıl başa çıkabildikleri ,ya da daha doğrusu nasıl başa çıkamadıkları, anlatılıyordu oyunda..

Tam şu anda bizim yaşadığımız pahalılık,yüksek enflasyon,düşük gelir,işsizlik sorunlarının İtalya versiyonu.. Biraz da kendi halimizi düşünerek izledik; bu biraz laf kalabalığı olan oyunu.. Ençok da o üç ayrı rolde durmadan sahneye çıkmak zorunda kalan Berkay'ı alkışlayarak tekrar Eskişehir'e uğurladık..

Seneye daha güzel bir oyunla yine gelirler umarım.. Biz de seyredebiliriz .. Çıkıştaki yağmurlu ve iğde kokulu Ankara'yı da..

Çehov Makinesi

Hafta sonu izledim.. Şinasi Sahnesi'nde..

Epeydir oynuyordu.. Nedense önceliği diğer oyunlara vermiştim.. Sezon sonu yaklaşınca da gidecek oyun kalmadı.. Hadi bunu da görelim,diye yollara düştüm..

Üstelik nedense son dakikada aklıma geldiği için,ders çalışır gibi oyunda adı geçen kahramanların yer aldığı oyunların okumasını yaparak.. Oyun başlayana dek İvanov,Vanya Dayı,Üç Kızkardeş,Martı'yı okuyabilmiş,Vişne Bahçesi'ni yetiştirememiştim.. İyi ki öyle yapmışım.. Çehov'un oyunlarını bilince daha anlaşılır bir izleme oluyor..

Petru Vutcarau'nun yönettiği oyun yabancı bir bakış açısını yansıtıyordu bence.. Bir de her oyuncudan azami performans almakta ısrar edişi.. Dolayısıyla genç yaşlı her oyuncu kendini paraladı gerçekten.. Çehov oyunlarının beşini birden özet geçmiş gibi olduk.. Bir taraftan da Çehov'un ilerlemiş verem hastalığı ile mücadelesi ve ölümünden sonra yaşananlar üzerine satır araları vardı ki,onlar da birer Çehov öyküsü gibiydi..

Ama bir yandan da oyunu kaleme alan Katei Visniec'in zihninde bu kahramanların nasıl yorumlandığını görmüş olduk.. İyi bir oyundu,diyebilirim..

Bütün oyunların ruhunu canlandıran Gizem Eskiduman'ı çok beğendiğimi de belirteyim....

Yine Füruzan

Bir Füruzan kitabı daha bitti.. Bu seferki bir araştırma,inceleme,deneme.. Yeni Konuklar.. Davetli olarak gittiği Almanya'da,1976'da Türk işçileriyle,bizim "Almancılar"la yaptığı görüşmelerin toplandığı kitap.. 400 sayfalık.. Sayfasının çokluğu değil,içinin ağırlığı okuma süresini uzattı biraz.. İşçilerimizin neler yaşadıklarını,neler çektiklerini okurken insanın içi daralıyor.. Almanya hakikaten "acı vatan" olmuş onlara..

Benim okuduğumun kapağında iki fotoğraf var.. Ruhr bölgesindeki kömür madenlerindeki işçilerimizle çekilmiş.. Onlarla yapılan görüşme çok etkileyiciydi.. Memleketlileri olarak onu nasıl bağırlarına bastıklarını,oradaki yabancılıklarını,işverenlerinin onları hırpaladıklarını,işin ne kadar yıpratıcı olduğunu uzun uzun anlatıyorlar.. Maden ocağına da inen Füruzan,çalışma koşullarını yakından görüyor.. Memleket sıcaklıklarının hiç değişmediğini de.. Aile birliğini sağlayabilenlerinse ev bulmakta yaşadıkları güçlükleri,Almanların onlara kolay kolay ev vermediklerini,buldukları evlerin de barınması çok zor olan,rutubetli,eski,harap,bütün apartmanın tek ortak tuvaleti kullanması gereken,banyonun,mutfağın olmadığı ama kiranın çok pahalı olduğu evlerden şikayetleri uzun uzun anlatılıyor.. Nitekim başka bir kapakta da bunu betimleyen bir fotoğraf var..

Bir de çocuklar elbette.. Annenin ve babanın para biriktirebilmek için çok uzun saatler çalıştığı Almanya'da çocukların hem ev işi yapmak,hem kardeşilerine bakmak hem de okula gitmik zorunda oluşları,okulda öğretmen ve Alman çocuklar tarafından dışlanmaları,başarılarının düşük olmaları onların ağzından anlatılıyordu..

Bir başka kapakta köyünden Almanya'ya çıkan bir ailenin resmi vardı.. Nitekim kendi kültürünü hiç değiştirmediği için yadırganan işçi ailelerimizin hikayelerine de değinilmiş kitapta.. "Almancı"olmanın ne demek olduğunun burukluğunu,"Almanya acı vatan"ın ne olduğunu acı acı anlatan bir kitaptı..