100 YILLIK GURUR-IV

Sakarya Savaşı konulu sempozyumun beşinci konuşmacısı yine emekli bir asker olan Dr.Mehmet Çanlı idi.. Batı Cephesi Coğrafyası başlıklı sunumunda coğrafyanın savaştaki önemini vurguladı.. Bu konu hakkında daha önce bilgim olmadığı için ilgiyle dinledim.. Strateji-kuvvet+zaman+mekan(coğrafya) diye özetlediği sunumda Anadolu dağlarının doğu-batı istikametinde olduğunu,bu nedenle savunmanın kolaylaştığını;mesela Kurtuluş Savaşı sırasında Gülek Boğazi'nda küçük bir birlikle bütün bir Fransız ordusunun durdurulduğunu anlattı.. Savaşta vadilerin önem kazandığını,Türkiye'de üç büyük vadi olduğunu da ekledi:Afyon-Murat Başyayla,Erzurum Başyayla,Sivas Uzunyayla.. Nitekim bunlardan Afyon'daki Büyük Taarruz'da önem kazanmıştır..

Altıncı konuşmacı olan Dr.Halil Özcan,Sakarya Savaşı'nın bir sonucunun da Arnavutluk'un Yunan İşgalinden Kurtulması üzerine olan sunumunu dinletti bize.. "Türkiye'nin güvenliği Adriyatik sahillerinden başlar."diyen Atatürk'ün işgal altındaki Arnavutluk ile ilgisini anlattı.. Ankara Hükümeti ile Arnavutluk Hükümeti arasında gizli bir anlaşma yapıldığını,üzerinde tarih olmayan bu anlaşmanın 1920 sonlarına ait olduğunun muhakkak olduğunu;Sakarya Savaşı bizim zaferimizle neticelenince İngiltere'nin Yunanistan'ı Arnavutluk üzerindeki isteklerinden vazgeçirdiğini;Arnavutluk'ta petrol olduğunu öğrenen İngiltere'nin,Anglo-Persian Oil şirketinin imtiyazını Arnavutluk Hükümetinden almayı garantilediğini anlattı.. Daha önce çok duyduğum Milne Hattı'nın yerini haritada gösterdi.. Dikili-Bergama üzerinden geçen hat Aydın'a uzanıyor.. savaşta bizim stratejimizin DİREN+VAKİT KAZAN+GERİYE ÇEKİL+ORDUYU KUVVETLENDİR şeklinde özetlenebileceğini söyledi.. Coğrafyanın savaşın kaderini şekillendirdiğini, 600 km.uzunluktan ötesinin savaşın sonucunu olumsuz etkilediğini(Örnek Napolyon'un Moskova Seferi,Hitler'in Rusya seferi,İngilizlerin Basra çıkarması).. Son olarak ülkeyi yönetenlerin tıpkı Kurtuluş Savaşı komutanları gibi ülke coğrafyasını çok iyi bilmeleri gerektiğini ekleyerek sözünü bitirdi..

Yedinci konuşmacı olan Dr.Ali Güler Sakarya Savaşı'nda İttihatçı Muhalefet gibi ilginç bir konuyu anlattı.. İlk mecliste 40 kadar muhalif milletvekili olduğunu.. Kendisi de bir zamanlar İttihat ve Terakkili olan Atatürk ve Fethi Okyar'ın 2.İttihat Kongresi'nde,eleştirilerinden dolayı,gözden düştüklerini, Atatürk'e üç suikast düzenlendiğini(Birinde suikastçı ünlü Yakup Cemil'dir).. İttihatçı liderler arasında Atatürk'e karşı en ılımlı olanın Talat Paşa olduğunu, Sakarya Zaferi üzerine Enver Paşa'nın Anadolu üzerine bütün ümitlerinin sona erdiğini ve Kafkasya'ya döndüğünü,Suriye Cephesi'nde iken Atatürk'ün Alman komutan Falkenheim ile tartışmasında Cemal Paşa'nın Atatürk'ün yanında yer almasına karşın,Enver Paşa'nın Alman komutanı yanında kaldığını, Enver Paşa'nın mektuplarında Mustafa Kemal'den "Sarı Köle" diye söz ettiğini.hep küçümsediğini, Cemal Paşa'nın cenazesini Tiflis'ten Erzurum'a getirtip törenle gömülmesi emrini Mustafa Kemal'in verdiğini.. Öğrendik..